Πώς Επηρεάζει το Μικροβίωμα του Εντέρου την Νόσο του Alzheimer;

Μάθετε Περισσότερα

Η νόσος του Alzheimer είναι μια μορφή άνοιας, μια κατάσταση που επηρεάζει περισσότερα από 55 εκατομμύρια άτομα παγκοσμίως, με τις περιπτώσεις να αναμένεται να αυξηθούν στα 139 εκατομμύρια μέχρι το 2050 (1) Ως η κύρια αιτία άνοιας, η νόσος του Alzheimer αντιπροσωπεύει μεταξύ 60 και 70% αυτών των περιπτώσεων (2) Όπως και άλλοι τύποι άνοιας, αυτή η καταστροφική νευροεκφυλιστική διαταραχή χαρακτηρίζεται από απώλεια μνήμης, γνωστική υποβάθμιση, γλωσσικά προβλήματα και αλλαγές στη συμπεριφορά.

Παρά δεκαετίες έρευνας για το Alzheimer και την άνοια, δεν υπάρχει επί του παρόντος θεραπεία, και οι ιατρικές θεραπείες μπορούν να προσφέρουν μόνο περιορισμένη ανακούφιση. Αλλά τι γίνεται αν το κλειδί για την επιβράδυνση, ή ακόμα και την πρόληψη του Alzheimer δεν βρίσκεται μόνο στον εγκέφαλο, αλλά στο έντερο; Παραδοσιακά, η έρευνα επικεντρώθηκε στις επιπτώσεις γενετικών παραγόντων στην εγκεφαλική παθολογία, αλλά τώρα οι ερευνητές στρέφουν την προσοχή τους αλλού — στα μικρόβια που ζουν στο πεπτικό μας σύστημα.

Πώς Επηρεάζει το Μικροβίωμα του Εντέρου την Γνωστική Υγεία;

Το μικροβίωμα του εντέρου μας έχει μια βαθιά επίδραση σε πολλές πτυχές της υγείας μας, συμπεριλαμβανομένης της εγκεφαλικής μας λειτουργίας. Τα μικρόβια στο έντερό μας επικοινωνούν με τον εγκέφαλό μας μέσω ενός πολύπλοκου συστήματος γνωστού ως άξονας έντερο-εγκέφαλος. Αυτό σημαίνει ότι αλλαγές στη σύνθεση του μικροβιώματος του εντέρου μας μπορούν να επηρεάσουν τη διάθεση, τη συμπεριφορά και τις γνωστικές μας λειτουργίες. Ένας από τους βασικούς τρόπους με τους οποίους το μικροβίωμα του εντέρου επηρεάζει την γνωστική μας υγεία είναι με τον διαμορφωτικό ρόλο του στο ανοσοποιητικό μας σύστημα. Το έντερο φιλοξενεί μεταξύ 70 και 80% των ανοσοποιητικών κυττάρων του σώματός μας (3), και οι ανισορροπίες στα εντερικά μας βακτήρια μπορούν να οδηγήσουν σε χρόνια φλεγμονή. Αυτή η φλεγμονή μπορεί να πυροδοτήσει νευροφλεγμονή στον εγκέφαλο, έναν παράγοντα που πιστεύεται ότι συμβάλλει στη γνωστική υποβάθμιση που σχετίζεται με νευροεκφυλιστικές ασθένειες όπως το Alzheimer. (4)

Το μικροβίωμα του εντέρου ρυθμίζει επίσης την παραγωγή, την κίνηση και τη λειτουργία βασικών νευροδιαβιβαστών μέσα στον εγκέφαλό μας, συμπεριλαμβανομένων της σεροτονίνης, της ντοπαμίνης και του γ-αμινοβουτυρικού οξέος (GABA) (5) Η εντερική δυσβίωση, ή μια ανισορροπία των εντερικών βακτηρίων, μπορεί να διαταράξει την παραγωγή αυτών των σημαντικών νευροδιαβιβαστών.

Επιπλέον, το μικροβίωμα του εντέρου και τα μεταβολίτες του έχουν αντίκτυπο στην ακεραιότητα του αιματοεγκεφαλικού φραγμού (ΑΕΦ), ο οποίος λειτουργεί ως ένα επιλεκτικό ασπίδιο, προστατεύοντας τον εγκέφαλο από επιβλαβή ουσίες. Όταν το μικροβίωμα βρίσκεται σε δυσανισορροπία, μπορεί να αυξήσει τη διαπερατότητα του ΑΕΦ, επιτρέποντας σε επιβλαβή ενώσεις να εισέλθουν στον εγκέφαλο (6) Αυτές οι ενώσεις μπορούν να προάγουν τη φλεγμονή και τη βλάβη του εγκεφαλικού ιστού. Πρόσφατα στοιχεία υποδηλώνουν επίσης ότι τα εντερικά μας μικρόβια θα μπορούσαν να εμπλέκονται στην παραγωγή και ρύθμιση της αμυλοειδούς-βήτα (Aβ), μιας βασικής πρωτεΐνης που συνδέεται με την νόσο του Alzheimer (7). Η συσσώρευση πρωτεϊνών Aβ στον εγκέφαλο σχηματίζει αμυλοειδή πλάκες, οι οποίες είναι ένα από τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα του Alzheimer.

Τέλος, το μικροβίωμα του εντέρου παράγει βραχείας αλύσου λιπαρά οξέα (ΒΑΛΟ) όπως το οξικό οξύ, το προπιονικό οξύ και το βουτυρικό οξύ, κατά τη ζύμωση της διαιτητικής φύτρας. Τα ΒΑΛΟ έχουν αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες και βοηθούν στην προστασία του εγκεφάλου από νευροεκφυλιστικές ασθένειες ρυθμίζοντας τις φλεγμονώδεις οδούς, καθώς και τον σχηματισμό αμυλοειδών πλακών και την υπερφωσφορυλίωση της πρωτεΐνης tau. (8)

Alzheimer και Εντερική Δυσβίωση: Τι Λέει η Επιστήμη;

Πολλαπλές μελέτες έχουν επιδείξει σαφείς διαφορές στα μικροβιώματα του εντέρου ασθενών με Alzheimer σε σύγκριση με εκείνα υγιών μαρτύρων. Αυτές οι διαφορές συχνά περιλαμβάνουν μια μείωση της εντερικής μικροβιακής ποικιλομορφίας, καθώς και σημαντικές αλλαγές στη σχετική αφθονία συγκεκριμένων βακτηριακών ειδών.

Για παράδειγμα, μια μελέτη επέδειξε ότι οι ασθενείς με νόσο Alzheimer (AD) έχουν έναν πληθυσμό μικροβιώματος του εντέρου που είναι διακριτός από εκείνον υγιών μαρτύρων που ταιριάζουν ως προς το φύλο και την ηλικία. Παρατηρήθηκε μια σημαντική μείωση της συνολικής ποικιλομορφίας του μικροβιώματος, με μειωμένα επίπεδα Firmicutes και Bifidobacterium και μια αντίστοιχη αύξηση στα Bacteroidetes (9). Μια άλλη μελέτη βρήκε ομοίως χαμηλότερα επίπεδα Firmicutes και αυξημένα Proteobacteria σε ασθενείς με AD (10)

Πιο συγκεκριμένα, μια μελέτη αναγνώρισε μια σημαντική μείωση σε βακτήρια που παράγουν βουτυρικό οξύ, όπως το Faecalibacterium σε ασθενείς με AD, παράλληλα με μια σημαντική αύξηση σε βακτήρια που παράγουν γαλακτικό οξύ, συμπεριλαμβανομένου του Bifidobacterium (11) Δεδομένου ότι το βουτυρικό οξύ παίζει βασικό ρόλο στη μείωση της φλεγμονής και στη διατήρηση της ακεραιότητας του εντερικού φραγμού, η έλλειψή του μπορεί να συμβάλλει στη συστημική φλεγμονή που παρατηρείται στην νόσο του Alzheimer.

Περαιτέρω στοιχεία αυτού του φλεγμονώδους συνδέσμου προέρχονται από έρευνα που έδειξε μια σημαντική αύξηση σε προ-φλεγμονώδη βακτήρια, συμπεριλαμβανομένων των Escherichia και Shigella και μια μείωση στο αντιφλεγμονώδες είδος Eubacterium rectale σε άτομα με γνωστική διαταραχή και εγκεφαλική αμυλοείδωση (12) Αυτό υποδηλώνει ότι η εντερική δυσβίωση μπορεί να πυροδοτήσει μια χρόνια φλεγμονώδη κατάσταση που επιδεινώνει τη νευροεκφύλιση.

Σημαντικό είναι ότι η εντερική δυσβίωση δεν εμφανίζεται μόνο στο τελικό στάδιο του Alzheimer — στην πραγματικότητα εμφανίζεται νωρίς στη διαδικασία της νόσου και επιδεινώνεται με το χρόνο. Μελέτες υποδεικνύουν ότι ασθενείς που μόλις διαγνώστηκαν με AD παρουσιάζουν ήδη ανισορροπίες στο μικροβίωμα του εντέρου, συμπεριλαμβανομένης μιας μείωσης σε δυνητικά προστατευτικά βακτήρια όπως το Bacteroides και μια αύξηση σε προ-φλεγμονώδη είδη όπως το Prevotella (13)

Αξιοσημείωτο είναι ότι μια άλλη μελέτη επέδειξε ότι η σύνθεση του μικροβιώματος του εντέρου αλλάζει προοδευτικά με την αυξανόμενη σοβαρότητα της νόσου του Alzheimer. Καθώς η γνωστική διαταραχή επιδεινωνόταν, η αφθονία των Firmicutes και Bacteroides στο έντερο μειωνόταν σταδιακά, ενώ τα επίπεδα των Proteobacteria, Verrucomicrobia, και Actinobacteria αυξάνονταν (14) Αυτές οι μετατοπίσεις υπογραμμίζουν μια σαφή μικροβιακή υπογραφή που σχετίζεται με την πρόοδο της νόσου, ενισχύοντας τον δυνητικό ρόλο της εντερικής δυσβίωσης στην οδήγηση της νευροεκφύλισης. 

Συλλογικά, αυτά τα ευρήματα υποδεικνύουν ότι οι ανισορροπίες του μικροβιώματος του εντέρου δεν είναι απλώς παρόντες στην νόσο του Alzheimer — εμφανίζονται νωρίς και εξελίσσονται καθώς η νόσος επιδεινώνεται. Αυτό θέτει ένα σημαντικό ερώτημα: θα μπορούσε η τροποποίηση του μικροβιώματος του εντέρου να βοηθήσει στην επιβράδυνση ή ακόμα και στην πρόληψη της γνωστικής υποβάθμισης;

Μπορεί η Αποκατάσταση του Μικροβιώματος του Εντέρου να Βοηθήσει στην Προστασία του Εγκεφάλου;

Οι διατροφικές τροποποιήσεις μπορούν να επηρεάσουν σημαντικά το μικροβίωμά μας και, κατ’ επέκταση, την εγκεφαλική μας υγεία. Τα τελευταία χρόνια, ένα αυξανόμενο σώμα έρευνας υποστηρίζει την ιδέα ότι ο διαμορφωτικός ρόλος του μικροβιώματος του εντέρου μέσω ενημερωμένων διατροφικών και τροποποιήσεων τρόπου ζωής προσφέρει ελπιδοφόρο δυναμικό για την προστασία του εγκεφάλου μας από νευροεκφυλιστικές ασθένειες όπως το Alzheimer και την άνοια. 

Σε υποστήριξη αυτού, ένα άρθρο ανασκόπησης του 2023 αναδεικνύει το ελπιδοφόρο δυναμικό των θεραπειών που στοχεύουν στο μικροβίωμα του εντέρου στη βελτίωση των αποτελεσμάτων για ασθενείς με Alzheimer. Τα ανασκοπηθέντα ευρήματα υποδεικνύουν μια σημαντική σχέση μεταξύ της υγείας του εντέρου και της προόδου του AD, προτείνοντας ότι η αποκατάσταση ενός υγιούς εντερικής μικροχλωρίδας μπορεί να ανακουφίσει τα συμπτώματα και να επιβραδύνει την ανάπτυξη της νόσου. Διάφορες παρεμβάσεις, συμπεριλαμβανομένων προβιοτικών, προβιοτικών και συμβιοτικών εξετάζονται ως πιθανές θεραπευτικές στρατηγικές, με ενθαρρυντικά δεδομένα από πρώιμες προκλινικές και μερικές κλινικές μελέτες. (15)

Ωστόσο, για να μεγιστοποιηθεί η αποτελεσματικότητα των θεραπειών που στοχεύουν στο μικροβίωμα, μια εξατομικευμένη προσέγγιση είναι ζωτικής σημασίας. Το μικροβίωμα κάθε ατόμου είναι μοναδικό, και αυτό σημαίνει ότι η προσαρμογή παρεμβάσεων στο συγκεκριμένο εντερικό προφίλ ενός ατόμου θα αποφέρει τα καλύτερα αποτελέσματα. Για παράδειγμα, διαφορετικά στελέχη προβιοτικών μπορεί να έχουν διαφορετικές επιδράσεις στη γνωστική λειτουργία. Αυτό φάνηκε σε μια μελέτη του 2022 όπου 90 ασθενείς με ήπια έως μέτρια AD έλαβαν είτε Lactobacillus rhamnosus είτε Bifidobacterium longum συμπληρώματα, ή ένα εικονικό φάρμακο (placebo), δύο φορές την ημέρα για 12 εβδομάδες (16) Οι συμμετέχοντες που έλαβαν το συμπλήρωμα προβιοτικού B. longum βίωσαν μια μεγαλύτερη βελτίωση στη γνωστική λειτουργία σε σύγκριση και με την ομάδα του εικονικού φαρμάκου και με την ομάδα L. rhamnosus. Αυτό υπογραμμίζει τη σημασία του να ελέγχετε το μικροβίωμά σας, καθώς μπορεί να αποκαλύψει βακτήρια που είτε λείπουν είτε είναι σε περίσσεια, επιτρέποντας στοχευμένες παρεμβάσεις που είναι πιο πιθανό να είναι αποτελεσματικές.

Η Επιστημονικά Υποστηριζόμενη Προσέγγιση της Enbiosis για την Εγκεφαλική Υγεία

Στην Enbiosis, προσφέρουμε μια πρωτοποριακή, τεχνητή νοημοσύνη (ΤΝ) υπηρεσία δοκιμής μικροβιώματος του εντέρου που βοηθά να αποκαλυφθούν τυχόν ανισορροπίες που θα μπορούσαν να επηρεάζουν την εγκεφαλική σας υγεία. Παρέχουμε πληροφορίες σχετικά με την υγεία του εντέρου σας, καθώς και εξατομικευμένες διατροφικές συστάσεις, και προτάσεις για προβιοτικά και προβιοτικά, όλα υποστηριζόμενα από την τελευταία επιστημονική έρευνα. Επικοινωνήστε μαζί μας σήμερα για να ανακαλύψετε περισσότερα για την προσέγγισή μας και να μάθετε πώς μπορούμε να σας υποστηρίξουμε με τις βασισμένες σε αποδείξεις λύσεις μας.  

Μάθετε Περισσότερα

Αναφορές

1 Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας. (‎2021)‎. Παγκόσμια έκθεση κατάστασης σχετικά με τη δημόσια υγεία απόκριση στην άνοια. Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας. https://digitalcommons.fiu.edu/srhreports/health/health/65/
2 Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας. (2023). Άνοια. https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/dementia
3 Wiertsema, S. P., Garssen, J., & J Knippels, L. M. (2021). The Interplay between the Gut Microbiome and the Immune System in the Context of Infectious Diseases throughout Life and the Role of Nutrition in Optimizing Treatment Strategies. Nutrients, 13(3), 886.
4 Heneka, M. T., M., W., Jessen, F., Hoozemanns, J., Thal, D. R., Boche, D., Brosseron, F., Teunissen, C., Zetterberg, H., Jacobs, A. H., Edison, P., Ramirez, A., Cruchaga, C., Lambert, J., Laza, A. R., Vicente, J., Fischer, A., Stein, T. D., Kleineidam, L., Riechers, S et al. (2024). Neuroinflammation in Alzheimer disease. Nature Reviews Immunology, 1-32.
5 Chen, Y., Xu, J., & Chen, Y. (2021). Regulation of Neurotransmitters by the Gut Microbiota and Effects on Cognition in Neurological Disorders. Nutrients, 13.
6 Xie, J., Bruggeman, A., De Nolf, C., Vandendriessche, C., Van Imschoot, G., Van Wonterghem, E., Vereecke, L., & Vandenbroucke, R. E. (2023). Gut microbiota regulates blood‐cerebrospinal fluid barrier function and Aβ pathology. EMBO Journal, 42(17), e111515.
6 Jin, J., Xu, Z., Zhang, L., Zhang, C., Zhao, X., Mao, Y., Zhang, H., Liang, X., Wu, J., Yang, Y., & Zhang, J. (2023). Gut-derived β-amyloid: Likely a centerpiece of the gut–brain axis contributing to Alzheimer’s pathogenesis. Gut Microbes, 15(1), 2167172
7 Qian, X. H., Xie, R. Y., Liu, X. L., Chen, S. D., & Tang, H. D. (2022). Mechanisms of Short-Chain Fatty Acids Derived from Gut Microbiota in Alzheimer’s Disease. Aging and Disease, 13(4), 1252–1266.
8 Vogt, N. M., Kerby, R. L., Dill-McFarland, K. A., Harding, S. J., Merluzzi, A. P., Johnson, S. C., Carlsson, C. M., Asthana, S., Zetterberg, H., Blennow, K., Bendlin, B. B., & Rey, F. E. (2017). Gut microbiome alterations in Alzheimer’s disease. Scientific Reports, 7, 13537.
9 Liu, P., Wu, L., Peng, G., Han, Y., Tang, R., Ge, J., Zhang, L., Jia, L., Yue, S., Zhou, K., Li, L., Luo, B., & Wang, B. (2019). Altered microbiomes distinguish Alzheimer’s disease from amnestic mild cognitive impairment and health in a Chinese cohort. Brain, Behavior, and Immunity, 80, 633-643.
10 Ling, Z., Zhu, M., Yan, X., Cheng, Y., Shao, L., Liu, X., Jiang, R., & Wu, S. (2021). Structural and Functional Dysbiosis of Fecal Microbiota in Chinese Patients With Alzheimer’s Disease. Frontiers in Cell and Developmental Biology, 8, 634069.
11 Cattaneo, A., Cattane, N., Galluzzi, S., Provasi, S., Lopizzo, N., Festari, C., Ferrari, C., Guerra, U. P., Paghera, B., Muscio, C., Bianchetti, A., Volta, G. D., Turla, M., Cotelli, M. S., Gennuso, M., Prelle, A., Zanetti, O., Lussignoli, G., Mirabile, D., Bellandi, D., et al. (2017). Association of brain amyloidosis with pro-inflammatory gut bacterial taxa and peripheral inflammation markers in cognitively impaired elderly. Neurobiology of Aging, 49, 60–68.
12 Guo, M., Peng, J., Huang, X., Xiao, L., Huang, F., & Zuo, Z. (2021). Gut Microbiome Features of Chinese Patients Newly Diagnosed with Alzheimer’s Disease or Mild Cognitive Impairment. Journal of Alzheimer’s disease : JAD, 80(1), 299–310.
13 Chen, L., Xu, X., Wu, X., Cao, H., Li, X., Hou, Z., Wang, B., Liu, J., Ji, X., Zhang, P., & Li, H. (2022). A comparison of the composition and functions of the oral and gut microbiotas in Alzheimer’s patients. Frontiers in Cellular and Infection Microbiology, 12, 942460.
14 Zhang, T., Gao, G., Kwok, L. Y., & Sun, Z. (2023). Gut microbiome-targeted therapies for Alzheimer’s disease. Gut microbes, 15(2), 2271613.
15 Akhgarjand, C., Vahabi, Z., Etesam, F., & Djafarian, K. (2022). Effects of probiotic supplements on cognition, anxiety, and physical activity in subjects with mild and moderate Alzheimer’s disease: A randomized, double-blind, and placebo-controlled study. Frontiers in Aging Neuroscience, 14, 1032494.