Bağırsak Mikrobiyotanız MS Semptomlarını Nasıl Etkileyebilir? | Enbiosis

Daha Fazla Bilgi Alın

Multipl skleroz (MS), merkezi sinir sistemini etkileyen kronik ve öngörülemeyen bir nörolojik durumdur. Bağışıklık sisteminin, sinir liflerini çevreleyen koruyucu kılıf olan miyelin kılıfına yanlışlıkla saldırması sonucu ortaya çıkar. Bu, hayati sinir sinyallerinin kesintiye uğramasına ve beyin ile omuriliğin uzun vadeli hasar görmesine yol açabilir. MS hastaları, yorgunluk, vücudun çeşitli bölgelerinde uyuşma veya karıncalanma hissi, kas krampları, sertlik veya spazmlar, hareket zorlukları, görme problemleri ve bilişsel değişiklikler gibi çeşitli nörolojik semptomlar yaşarlar. Bu semptomlar hasta hastaya büyük farklılıklar gösterebilir ve sinir hasarının konumu ile derecesine bağlıdır. MS, nükseden-düzelen, sekonder progresif ve primer progresif gibi farklı tiplere ayrılabilir ve her birinin kendine özgü bir ilerleme şekli vardır. Şu anda durumun kesin bir tedavisi bulunmamakla birlikte, hastaların semptomlarını yönetmelerine ve hastalığın ilerlemesini yavaşlatmalarına yardımcı olabilecek birçok tedavi seçeneği mevcuttur. Araştırmacılar MS’in nedenini henüz tam olarak belirleyememiş olsa da, durumun bir kişinin genetiği ile bağışıklık sisteminin aktivitesini etkileyebilen bazı çevresel faktörler arasındaki karmaşık etkileşimlerin sonucu olduğu genel olarak kabul edilmektedir. Ortaya çıkan ilgi çekici bir alan da bağırsak mikrobiyotasıdır, çünkü bağışıklık yanıtlarımızı düzenlemede ve sistemik inflamasyonu kontrol etmede kilit rol oynar.

Bağırsak Mikrobiyotası ve Multipl Skleroz – Bilim Ne Diyor?

Son araştırmalar, MS’li bireylerin bağırsak mikrobiyotasının sağlıklı kontrollerden belirgin şekilde farklı olduğunu ortaya koymuştur. Bu, bağırsak mikrobiyal topluluklarının bileşimindeki değişikliklerin yanı sıra bu mikroorganizmaların ürettiği metabolit türlerindeki değişimleri de içerir. Bilimin söylediklerine daha yakından bakalım:

MS’te Disbiyoz

Bu alanda yapılan çok sayıda çalışma ve incelemede tutarlı bir şekilde karşılaşılan bir bulgu, MS’li bireylerde bağırsak disbiyozunun varlığıdır. 2023 yılında yayınlanan sistematik bir literatür incelemesi, MS patogenezinde rol oynayan muhtemel bakteri türlerini vurgulamıştır: Pseudomonas, Mycoplasma, Haemophilus, Blautia, Dorea, Faecalibacterium, Methanobrevibacter, Akkermansia ve Desulfovibrionaceae (1).

Araştırmalar, MS hastalarında spesifik mikrobiyal değişimler olduğunu göstermiştir. Örneğin, Uluslararası Multipl Skleroz Mikrobiyom Çalışması (iMSMS), 576 MS hastasının bağırsak mikrobiyotasını genetik olarak ilişkisi olmayan sağlıklı hane halkı kontrolleriyle karşılaştırmış ve MS hastalarında Akkermansia muciniphila, Ruthenibacterium lactatiformans, Hungatella hathewayi ve Eisenbergiella tayi seviyelerinin önemli ölçüde arttığını, Faecalibacterium prausnitzii ve Blautia türlerinin sayısının ise azaldığını tespit etmiştir (2).

Benzer şekilde, hem nükseden-düzelen MS hem de progresif MS hastalarında Clostridium bolteae, Ruthenibacterium lactatiformans ve Akkermansia seviyelerinin yükseldiği, Blautia wexlerae, Dorea formicigenerans ve Erysipelotrichaceae CCMM seviyelerinin ise düştüğü gözlemlenmiştir (3). Ayrıca, progresif MS hastalarında Enterobacteriaceae ve Clostridium g24 FCEY seviyeleri artarken, Blautia ve Agathobaculum seviyeleri azalmıştır. İlginç bir şekilde, bazı Clostridium bakteri türleri daha kötü engellilik ve yorgunlukla ilişkilendirilirken, Akkermansia artışı daha az engellilikle bağlantılı bulunmuştur, bu da MS’te faydalı olabileceğini düşündürmektedir (2).

Mart 2025’te yayınlanan yeni bir çalışma, tedavi edilmemiş, yeni teşhis edilmiş multipl skleroz hastalarının, sağlıklı kontrollere kıyasla immünoglobulin A (IgA) ile kaplı bağırsak bakterilerinde önemli bir azalma olduğunu göstermiştir. Ayrıca, MS hastalarında spesifik bağırsak bakteri popülasyonlarında dikkat çekici değişiklikler gözlemlenmiştir. Örneğin, Faecalibacterium prausnitzii‘nin göreceli bolluğu azalmıştır, bu da önceki araştırmalarla tutarlıdır. Buna karşılık, Monoglobus pectinyliticus‘un göreceli bolluğu ve yaygınlığı artmıştır.

Mikrobiyal Metabolitlerin Rolü

MS’te görülen bağırsak bakterisi bileşimindeki değişiklikler önemlidir çünkü bu mikroorganizmalar, yiyecekleri sindirirken ve işlevlerini yerine getirirken çok çeşitli metabolitler üretirler. Bu metabolitler, kan dolaşımına emilebilen, vücutta dolaşabilen ve özellikle bağışıklık ve inflamatuar yanıtlar olmak üzere çeşitli süreçleri etkileyebilen sinyaller gibi davranır.

Bağırsak bakterileri tarafından üretilen faydalı metabolitlerin önemli bir grubu, bütirat, propiyonat ve asetat gibi kısa zincirli yağ asitleridir (SCFA’lar). SCFA’lar, sağlıklı bir bağırsak astarını korumak, anti-inflamatuar özelliklere sahip olmak ve bağışıklık sistemini düzenlemek için hayati öneme sahiptir. Özellikle, çalışmalar sıklıkla MS’li bireylerde SCFA’ların ve bunları üreten bakterilerin seviyelerinin sağlıklı kontrollere kıyasla daha düşük olduğunu bildirmektedir (5,6,7). Bu değişiklikler, MS ile ilişkili inflamatuar ortama potansiyel olarak katkıda bulunabilir.

Bağırsak MS’i Nasıl Etkiler?

Bağırsak, vücudun birçok bölgesiyle karmaşık bir şekilde bağlantılı olduğundan, MS’i birkaç önemli yolla etkileyebilir:

Bağırsak-Beyin Ekseni

Gastrointestinal sistemimiz ile merkezi sinir sistemimiz arasında iki yönlü bir iletişim ağı bulunur. MS bağlamında, disbiyotik bir bağırsak ortamı, bu yollar aracılığıyla beyin içinde inflamasyonu tetikleyebilen, merkezi sinir sistemindeki bağışıklık hücrelerinin aktivitesini etkileyebilen ve kan-beyin bariyerinin bütünlüğünü potansiyel olarak etkileyebilen sinyaller gönderebilir (8).

Bağışıklık Sistemi Modülasyonu

Vücuttaki bağışıklık hücrelerinin yaklaşık %70-80’i bağırsakta bulunur (9) ve bağırsak mikroorganizmaları, bu hücrelerin gelişimi, eğitimi ve işlevi için kritik bir rol oynayarak onlarla sürekli iletişim halindedir. Bağırsak mikrobiyomumuz dengesizleştiğinde, bu durum bağışıklık düzenlemesini bozabilir ve MS’in karakteristik özelliği olan aşırı aktif bağışıklık yanıtlarına veya inflamasyona yol açabilir.

Bağırsak Mikrobiyomunu Ayarlamak MS’e Nasıl Fayda Sağlayabilir?

Bağırsak mikrobiyomunu diyet yoluyla ayarlamak, Multipl Skleroz (MS) yönetimini desteklemede umut verici bir yaklaşım sunar, çünkü diyet, bağırsak bakterilerinin hem bileşimini hem de işlevselliğini etkilemede en etkili araçlardan biridir. Bilimsel araştırmalar, bağırsak disbiyozunun — bağırsak mikrobiyal topluluğundaki bir dengesizlik — bağırsak bariyer bütünlüğünü bozarak ve sistemik inflamasyonu tetikleyerek MS ilerlemesine katkıda bulunabileceğini giderek daha fazla göstermektedir. Sağlıklı bir bağırsak mikrobiyomu, bağırsak astarının koruyucu işlevini sürdürmeye yardımcı olan bütirat gibi kısa zincirli yağ asitleri (SCFA’lar) gibi faydalı metabolitlerin üretimini destekler. SCFA üretimi azaldığında bu bariyer bozulduğunda, bakteri bileşenleri ve sindirilmemiş gıda parçacıkları gibi zararlı maddeler kan dolaşımına geçebilir ve MS’te görülen otoimmün aktiviteyle yakından bağlantılı olan bağışıklık yanıtlarını ve sistemik inflamasyonu tetikleyebilir (10).

Ayrıca, bağırsak mikrobiyomunun MS’i etkileyebileceği bir diğer önemli mekanizma moleküler taklittir. Dengesiz bir bağırsakta aşırı miktarda bulunan bazı bakteri türleri, özellikle sinir liflerini yalıtan miyelin kılıfı olmak üzere insan dokularının bileşenlerine benzeyen moleküller üretebilir. Bu benzerlik, bağışıklık sistemini kandırarak vücudun kendi miyelin proteinlerine saldırmasına neden olabilir ve MS’te nörodejenerasyona katkıda bulunabilir. Araştırmalar, Lactobacillus ve Clostridium gibi bakterilerden gelen mikrobiyal bileşenlerin, miyelin bazik protein (MBP) ve miyelin oligodendrosit glikoprotein (MOG) gibi insan miyelin proteinlerine benzerlikler gösterdiğini ortaya koymuştur. Bu da, kişiselleştirilmiş beslenme dahil olmak üzere hedeflenmiş mikrobiyom modülasyon stratejilerinin, MS ile ilişkili inflamasyonu azaltmaya ve hastalık ilerlemesini yavaşlatmaya yardımcı olma potansiyelini desteklemektedir.

Bağırsak Mikrobiyomunu Ayarlamak MS’e Nasıl Fayda Sağlayabilir?

Diyet, bağırsak mikrobiyal topluluklarımızı, hangi bakterilerin bağırsağımızda bulunduğunu ve işlevlerini etkilemede sahip olduğumuz en güçlü araçlardan biridir. Nitekim, çok sayıda bilimsel çalışma, diyetin MS hastalık aktivitesi ve ilerlemesi üzerindeki umut verici etkisini tutarlı bir şekilde vurgulamaktadır (11,12,13).

Diyetin MS hastaları üzerindeki potansiyel etkisini optimize etmek için, bir bireyin spesifik mikrobiyal yapısını tam olarak anlamamız önemlidir. Mikrobiyom analiziyle yönlendirilen kişiselleştirilmiş beslenme, bu özelleştirilmiş yaklaşımı sağlamaya yardımcı olabilir. Hastalara geniş diyet önerileri sunmak yerine, mikrobiyom testi, özel diyet planları oluşturmaya yardımcı olur. Bu hedeflenmiş diyet ve yaşam tarzı önerileri, faydalı bakterilerin büyümesini teşvik etmeye, yardımcı metabolitlerin üretimini artırmaya ve bağırsağı daha olumlu bir genel mikrobiyal topluluğa doğru yeniden dengelemeye yardımcı olabilir.

ENBIOSIS ile MS Yönetimini Kişiselleştirme

MS yönetimi, genellikle tıbbi tedaviler, yaşam tarzı ve diyet ayarlamaları ile diğer destekleyici stratejileri birleştiren karmaşık bir yolculuktur. Bu makalede tartışıldığı gibi, bağırsak mikrobiyotası MS’te görülen inflamatuar süreçlerin önemli bir katkıcısı olarak kabul edilmektedir. Bu nedenle, diyet doğrudan bağırsak mikrobiyotasını etkilediğinden, durumun önemli bir modülatörü olabilir.

Enbiosis olarak, gelişmiş bağırsak mikrobiyom analizi sunuyoruz. Bunun için son teknoloji dizileme yöntemlerini ve sofistike yapay zeka destekli algoritmaları kullanıyoruz. Bu, bir bireyin benzersiz bağırsak ekosisteminin detaylı bir resmini oluşturmamızı sağlar ve bunu pratik ve uygulanabilir kişiselleştirilmiş beslenme önerilerine dönüştürürüz.

Enbiosis’in yaklaşımı hakkında daha fazla bilgi edinmek için web sitemizi ziyaret edin veya spesifik sorularınız varsa iletişim sayfamız aracılığıyla bizimle iletişime geçin.

Daha Fazla Bilgi Alın

Referanslar:

1. Dunalska, A., Saramak, K., & Szejko, N. (2023). The Role of Gut Microbiome in the Pathogenesis of Multiple Sclerosis and Related Disorders. Cells, 12(13), 1760.
2. Zhou, X., Baumann, R., Gao, X., Mendoza, M., Singh, S., Katz Sand, I., Xia, Z., Cox, L. M., Chitnis, T., Yoon, H., Moles, L., Caillier, S. J., Santaniello, A., Ackermann, G., Harroud, A., Lincoln, R., Gomez, R., González Peña, A., Digga, E., … Baranzini, S. E. (2022). Gut microbiome of multiple sclerosis patients and paired household healthy controls reveal associations with disease risk and course. Cell, 185(19), 3467–3486.e16.
3. Cox, L. M., Maghzi, A. H., Liu, S., Tankou, S. K., Dhang, F. H., Willocq, V., Song, A., Wasén, C., Tauhid, S., Chu, R., Anderson, M. C., De Jager, P. L., Polgar-Turcsanyi, M., Healy, B. C., Glanz, B. I., Bakshi, R., Chitnis, T., & Weiner, H. L. (2021). Gut Microbiome in Progressive Multiple Sclerosis. Annals of Neurology, 89(6), 1195-1211.
4  Gupta, V. K., Janda, G. S., Pump, H. K., Lele, N., Cruz, I., Cohen, I., Ruff, W. E., Hafler, D. A., Sung, J., & Longbrake, E. E. (2025). Alterations in gut microbiome-host relationships after immune perturbation in patients with multiple sclerosis. Neurology: Neuroimmunology & Neuroinflammation, 12(2).
5. Levi, I., et al. (2025). Potential role of indolelactate and butyrate in multiple sclerosis revealed by integrated microbiome-metabolome analysis. Cell Reports Medicine, 2(4), Article 100246.
6. Ling, Z., Cheng, Y., Yan, X., Shao, L., Liu, X., Zhou, D., Zhang, L., Yu, K., & Zhao, L. (2020). Alterations of the Fecal Microbiota in Chinese Patients With Multiple Sclerosis. Frontiers in Immunology, 11, 590783.
7. Moles, L., Delgado, S., Gorostidi-Aicua, M., Sepúlveda, L., Alberro, A., Iparraguirre, L., Suárez, J. A., Romarate, L., Arruti, M., Muñoz-Culla, M., Castillo-Triviño, T., Otaegui, D., & Microbiome Study Consortium, M. S. (2022). Microbial dysbiosis and lack of SCFA production in a Spanish cohort of patients with multiple sclerosis. Frontiers in Immunology, 13, 960761.
8. Parodi, B. (2021). The Gut-Brain Axis in Multiple Sclerosis. Is Its Dysfunction a Pathological Trigger or a Consequence of the Disease? Frontiers in Immunology, 12, 718220. Wiertsema, S. P., Garssen, J., & J Knippels, L. M. (2021).
9. The Interplay between the Gut Microbiome and the Immune System in the Context of Infectious Diseases throughout Life and the Role of Nutrition in Optimizing Treatment Strategies. Nutrients, 13(3), 886.
10. Bigdeli, A., Ghaderi-Zefrehei, M., Lesch, B. J., Behmanesh, M., & Arab, S. S. (2024). Bioinformatics analysis of myelin-microbe interactions suggests multiple types of molecular mimicry in the pathogenesis of multiple sclerosis. PLOS ONE, 19(12), e0308817.
11. Stoiloudis, P., Kesidou, E., Bakirtzis, C., Sintila, A., Konstantinidou, N., Boziki, M., & Grigoriadis, N. (2022). The Role of Diet and Interventions on Multiple Sclerosis: A Review. Nutrients, 14(6), 1150.
12. Nan, H. (2024). Causal effects of dietary composition on multiple sclerosis risk and severity: A Mendelian randomization study. Frontiers in Nutrition, 11, 1410745.
13. Krivić, A. D., Begagić, E., Hadžić, S., Bećirović, A., Bećirović, E., Hibić, H., Lihić, L. T., Vukas, S. K., Bečulić, H., Kasapović, T., & Pojskić, M. (2025). Unveiling the Important Role of Gut Microbiota and Diet in Multiple Sclerosis. Brain Sciences, 15(3), 253.